-
1 иректән мәхрүм итү
лиши́ть свобо́ды, заключи́ть в тюрьму́ -
2 тәртәсе кыска җиректән
1) неги́бкий, нехи́трый2) круто́й нра́вом; вспы́льчивый; раздражи́тельный3) недалёкий (умо́м); непосле́довательный -
3 ирек
сущ.1) свобо́да, во́ляматбугат иреге — свобо́да печа́ти
профессия сайлау иреге — свобо́да вы́бора профе́ссии
сүз иреге — свобо́да сло́ва
иректә яшәү — жить на свобо́де, быть свобо́дным
халык иреге өчен көрәшүчеләр — борцы́ за свобо́ду наро́да
ирек яулау — боро́ться за свобо́ду
2) во́ля (освобожде́ние крестья́н от крепостно́го пра́ва)җирсез ирек нәрсәгә ул? — на что во́ля без земли́?
3) приво́лье, раздо́лье, просто́рмаллар иректә йөриләр — скоти́на пасётся на во́ле
балаларга дачада ирек — де́тям приво́лье на да́че
4) во́ля, жела́ниеаның иреген үтәү — испо́лнить его́ во́лю
үз иреге белән — по свое́й во́ле, доброво́льно
үз ирегенә җибәрү — позво́лить кому-л. де́йствовать самостоя́тельно, пусти́ть свои́м хо́дом (ло́шадь)
5) во́ля, пра́восезнең ирегегез — ва́ша во́ля
аңа ирек куйсаң... — е́сли дать ей (ему́) во́лю...
моны эшләү минем ирегемдә түгел — сде́лать э́то не в мое́й вла́сти (во́ле)
•- ирек алу- ирек ачу
- ирек бирү
- ирек кую
- ирек сөю
- иреккә чыгару
- иреккә чыгу
- иректән мәхрүм итү -
4 калдыру
перех.1) оставля́ть/оста́вить (кого-что-л., где-л., у кого-л.) || оставле́ниебаланы өйдә калдыру — оста́вить ребёнка до́ма
язу калдыру — оста́вить запи́ску
китапны үземә дип калдырдым — оста́вил кни́гу себе́
акчаны әнигә калдырдым — оста́вил де́ньги ма́ме
2) оставля́ть/оста́вить, вызыва́ть/вы́звать (что-л.)ямьсез тойгы калдыру — оста́вить нехоро́шее впечатле́ние
балан авызда ачы тәм калдырды — кали́на оста́вила во рту ки́слый вкус
күңелдә сагыш калдыру — оста́вить в душе́ тоску́
3)а) оставля́ть/оста́вить, приберега́ть/прибере́чь, откла́дывать/отложи́ть, сохраня́ть/сохрани́ть (для кого-чего-л.); резерви́ровать || оставле́ние, отложе́ние, сохране́ниеитне иртәгә калдыру — оста́вить мя́со на за́втра
орлыкка калдыру — отложи́ть на семена́
алмаларны бәйрәмгә калдыру — сохрани́ть я́блоки для пра́здника
б) оставля́ть/оста́вить, не уничтожа́ть/не уничто́жить, не тро́гать/не тро́нуть; сохраня́ть/сохрани́ть || оставле́ние, сохране́ниемузейны булганча калдыру — сохрани́ть музе́й как есть
ишектәге ярыкны калдыру — не тро́нуть в двери́ щель
мыекны калдыру — сохрани́ть усы́
4) оставля́ть/оста́вить, передава́ть/переда́ть; завеща́ть ( наследство)йортны кызына калдырды — дом переда́л до́чери
бай мирас калдыру — оста́вить бога́тое насле́дие
5) оставля́ть/оста́вить (в каком-л. состоянии, положении); сохраня́ть/сохрани́ть (в каком-л. положении)ишекне ачык калдыру — оста́вить дверь откры́той
иректә калдыру — оста́вить на свобо́де
хатаны төзәтми калдыру — оста́вить оши́бку неиспра́вленной
6) оставля́ть/оста́вить, лиша́ть/лиши́ть (кого, что-л., кого-чего-л.); отнима́ть/отня́ть (что-л. у кого-л.)сорауны җавапсыз калдыру — оста́вить вопро́с без отве́та
ярдәмсез калдыру — лиши́ть по́мощи
7)а) оставля́ть/оста́вить, заде́рживать/задержа́ть || оставле́ние, заде́ржкакунарга калдыру — оста́вить ночева́ть
өстәмә дәрескә калдыру — оста́вить на дополни́тельный уро́к
б) оставля́ть/оста́вить, не увольня́ть/не уво́лить, не лиша́ть/не лиши́ть (места, какой-л. должности)эштә калдыру — не увольня́ть с рабо́ты
аспирантурага калдыру — оста́вить в аспиранту́ре
директорлыкта калдыру — оста́вить дире́ктором
в) разг. оставля́ть/оста́вить, не переводи́ть/не перевести́класста икенче елга калдыру — оста́вить в кла́ссе на второ́й год
8) откла́дывать/отложи́ть, переноси́ть/перенести́ || откла́дывание, перенесе́ние, перено́сҗыелышны иртәгәгә калдыру — собра́ние отложи́ть на за́втра
отпускны киләсе айга калдыру — перенести́ о́тпуск на сле́дующий ме́сяц
9) оставля́ть/оста́вить, покида́ть/поки́нуть, броса́ть/бро́ситьмине кемгә калдырдың? — на кого́ ты меня́ поки́нул?
10)а) пропуска́ть/пропусти́ть || про́пускдәрес калдыру — пропусти́ть уро́к
лекцияләрне калдыру — пропуска́ть ле́кции
укыганда сүзләрне төшереп калдыру — при чте́нии пропуска́ть слова́
б) оставля́ть/оста́вить, обходи́ть, минова́тьсукмакны сулда калдырып, урманга кердек — оста́вив тропи́нку сле́ва, вошли́ в лес
берничә йортны калдырып, тукталдык — минова́в не́сколько домо́в, останови́лись
11) оставля́ть/оста́вить, откла́дывать/отложи́ть, переноси́ть/перенести́ || откла́дывание, перенесе́ние, перено́сукуны бер елга калдырып тору — откла́дывать учёбу на́ год
сөйләшүне иртәгәгә калдыру — отложи́ть разгово́р на за́втра
12) оставля́ть/оста́вить ( позади), перегоня́ть, обгоня́ть/обогна́ть, опережа́ть/ опереди́ть || оставле́ние ( позади), опереже́ниейөгерүдә иптәшләрен артта калдыру — в бе́ге оставля́ть това́рищей позади́
минем ат барсын да еракта калдырды — моя́ ло́шадь оста́вила всех далеко́ позади́
13) перен. оставля́ть/оста́вить, ста́вить, поста́витьуңайсыз хәлдә калдыру — поста́вить в нело́вкое положе́ние
көлкегә калдыру — поста́вить в смешно́е положе́ние
тынычлыкта калдыру — оста́вить в поко́е
язмыш кулында калдыру — оста́вить на произво́л судьбы́
14) оставля́ть/оста́вить, обы́грывать/обыгра́тькарта уйнаганда юләр калдыру — во вре́мя игры́ в ка́рты оста́вить в дурака́х
15) повел. ф. калдыр оста́вь(те)әй, калдыру әле шаяруларыңны — оста́вь-ка свои́ шу́тки
әйдә, бу сөйләшүне калдырыйк — дава́й оста́вим э́ти разгово́ры
16) в отриц. ф. калдырмый всё до конца́, ничего́ не ута́ивая (сказать, написать, сделать и т. п.)бер нәрсә калдырмый хатта язу — ничего́ не ута́ивая написа́ть в письме́
валчыгын да калдырмый ашап бетерү — всё съесть, не оставля́я ни кро́шки
-
5 тәртә
сущ.1) огло́бля; ды́шлотәртәгә бәйләү — привяза́ть к огло́блям
2) перен.; разг. слега́; дли́нная дуби́на•- тәртә башы
- тәртә каеру••тәртә башын чәйнәү — гры́зться, руга́ться, конфликтова́ть за́дним число́м ( когда всё уже решено)
тәртә пычрату — оплоша́ть; испо́ртить де́ло, за кото́рое взя́лся
тәртә сыну — вконе́ц расстро́иться, разла́диться ( о делах); вконе́ц испо́ртиться
тәртә төртсәң үсеп чыгарлык (китәрлек) — чрезвыча́йно плодоро́дный; плодоро́днейший (букв. тако́й, что воткнёшь ды́шло - вы́растет)
тәртә түбәнгә карау — (си́льно) ухудша́ться ( о делах), разла́диться; идти́/пойти́ к разва́лу
тәртәгә җигелү — см. җигелү 3)
- тәртә аша сикерүтәртәдән чыгу — устра́ивать/устро́ить эксце́ссы
- тәртә башлары орыну
- тәртә башлары сугылу
- тәртә буе
- тәртә буйлыгы
- тәртә сындыру
- тәртәгә аркылы килү
- тәртәгә тибү
- тәртәне бору
- тәртәне каеру
- тәртәне кирегә бору
- тәртәне кирегә каеру
- тәртәсе кыска җиректән
См. также в других словарях:
лассо — Иректә йөргән хайваннарны тоту өчен Америкада көтүчеләр, аучылар кулл. тор. , очында шума элмәге булган аркан; Корык … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
зона — 1. Нин. б. гомуми бер билге белән характерлана торган билгеле бер төбәк, район 2. Җир шарының аерым табигый шартлары белән характерлана торган территориясе, полосасы 3. сөйл. Иректән мәхрүм ителгәннәр, тоткыннар яши, эшли торган махсус территория … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ирек — 1. Азатлык, бәйсезлек 2. Сак астында, тоткынлыкта булмау 3. Дәүләттә, илдә шәхескә бирелгән хокук сүз иреге 4. Политик һәм экономик чикләүләр булмау; хөрлек 5. Иркенлек, иркен тормыш 6. Үз ихтыярыңа куелганлык бозаулар иректә йөри 7. Теләгән… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
кыргый — (КЫРГЫЙЛАШУ) (КЫРГЫЙЛАНУ) (КЫРГЫЙЛЫК) – с. 1. Кулга ияләштерелмәгән, иректә яшәүче (хайван яки кош) 2. Культуралаштырылмаган, бакчада үстерелми торган (үсемлек) 3. Кеше кулы тимәгән, эшкәртелмәгән; кешеләр яшәмәгән 4. Культура үсешенең иң түбән… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
мәхрүм — (МӘХРҮМЛЕК) – Берәр нәрсәсе булмаган, өлешсез, буш калган чын иректән без мәхрүм … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
табын — (ТАБЫНЛЫК) – 1. Бергәләшеп ашау өчен түгәрәкләнеп яки бер өстәл тирәсендә утырышкан кешеләр төркеме. Бергәләшеп ашау 2. Юлда, сәфәрдә һ. б. ш. чакларда бергә, уртак чыгым белән ризыкланырга килешкән кешеләр җыелмасы 3. Кунак, сый мәҗлесе 4. Кунак … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тоткын — бор. 1. Иректән мәхрүм ителеп төрмәгә ябылган, сак астына алынган кеше. Читлеккә ябылган кош яки хайван 2. ТОТКЫНЛЫК – 1. Сак астында, төрмәдә, ябылуда булу хәле. Гомумән әсирлек 2. күч. Ирексезлек, коллык еллар буе тоткында утырган кеше кебек … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тотсак — бор. 1. Иректән мәхрүм ителеп төрмәгә ябылган, сак астына алынган кеше. Читлеккә ябылган кош яки хайван 2. ТОТКЫНЛЫК – 1. Сак астында, төрмәдә, ябылуда булу хәле. Гомумән әсирлек 2. күч. Ирексезлек, коллык еллар буе тоткында утырган кеше кебек … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
төрмә — I. 1. Суд тарафыннан иректән мәхрүм ителгән җинаятьчеләр һәм тикшерү астында торган кешеләр ябыла торган урын, бина; зиндан. Шул урынга, бинага ябылу хәле 2. күч. Кешеләргә тормыш итүе авыр булган, экономик, политик изелү астында яши торган урын… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
